ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟΚΕΤΟΣ:  Είναι η διαδικασία και ο χρόνος που χρειάζεται για την έξοδο του εμβρύου και του πλακούντα από τα γεννητικά όργανα της γυναίκας στο τέλος της εγκυμοσύνης.

ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ Ο ΤΟΚΕΤΟΣ:  Η διάρκεια του τοκετού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Στις πρωτοτόκες γυναίκες διαρκεί περισσότερες ώρες ,κατά μέσο όρο 6-8 ώρες ενώ στις πολύτοκες λιγότερο. Συνήθως οι γυμνασμένες γυναίκες γεννούν πιο σύντομα. Επίσης παράγοντες που αφορούν το έμβρυο και τις σχέσεις του με τη λεκάνη της μητέρας αυξάνουν ή ελαττώνουν τη διάρκεια του τοκετού. Τέτοιοι παράγοντες είναι το μέγεθος του εμβρύου σε σύγκριση με τις διαστάσεις της λεκάνης. Ένα μεγάλο κεφάλι θέλει περισσότερο χρόνο για να γεννηθεί φυσιολογικά. Επίσης σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξη του τοκετού είναι η ποιότητα του τραχήλου εάν δηλαδή ο τράχηλος είναι σκληρός ή μαλακός και το πόσο συχνά έρχονται και το πόσο διαρκούν οι ωδίνες της μήτρας.

 

ΠΟΤΕ  ΑΡΧΙΖΕΙ Ο ΤΟΚΕΤΟΣ:  Είναι βέβαιο ότι μία συγκεκριμένη απάντηση δεν μπορεί να δοθεί. Με το πέρασμα των ημερών και ενώ η ημερομηνία για τη γέννηση του παιδιού θα πλησιάζει θα υπάρξουν κάποια σημάδια προειδοποίησης για το ξεκίνημα του τοκετού. Τα σημάδια αυτά είναι τα εξής:

1)Οι ωδίνες της μήτρας

2)Η αιματηρή βλέννη

3)Η ρήξη του θυλακίου

Ο τοκετός χωρίζεται στον ψευδή τοκετό και στον πραγματικό τοκετό.

ΨΕΥΔΗΣ ΤΟΚΕΤΟΣ: Προηγείται του πραγματικού τοκετού. Δεν καταλήγει στη γέννηση του παιδιού. Χαρακτηριστικό σημείο του ψευδή τοκετού είναι οι ωδίνες της μήτρας που δεν είναι τακτικές δεν διαρκούν πολύ και γίνονται αισθητές στο κάτω μέρος της κοιλιάς και κοντά στις βουβωνικές χώρες. Εάν λοιπόν αυτές οι μικροωδίνες που θα αισθανθεί η γυναίκα παραμένουν ακανόνιστες δεν αυξηθούν και δεν ρυθμιστούν ούτε σε ένταση αλλά και ούτε σε διάρκεια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σταματήσουν και να εξαφανιστούν έτσι όπως ήρθαν. Αυτό σημαίνει ότι ο τοκετός θα ξεκινήσει μετά από μερικές ημέρες ή και μερικές εβδομάδες. Πάντως, η κάθε μέλλουσα μητέρα θα πρέπει να ξέρει ότι η εμφάνιση αυτών των ωδίνων στο τέλος της εγκυμοσύνης που λανθασμένα θα την κάνουν να πιστέψει ότι ο τοκετός έχει ξεκινήσει έχουν κάποια ιδιαίτερη σκοπιμότητα που συμβάλλει αναμφίβολα στην εξέλιξη του πραγματικού τοκετού. Αυτές οι ενοχλήσεις είναι εκείνες που θα προετοιμάσουν τη διαστολή του εσωτερικού στομίου της μήτρας, θα κατευθύνουν τη θέση ,τη στάση και την προβολή του εμβρύου στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Για το λόγο αυτό αυτές οι ωδίνες της μήτρας ονομάζονται προπαρασκευαστικές.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ:

Οι ωδίνες της μήτρας: Χαρακτηριστικό σημείο του πραγματικού τοκετού είναι οι ωδίνες της μήτρας που γίνονται ρυθμικές με αυξανόμενη ένταση και διάρκεια, που εμφανίζονται σε σταθερά χρονικά μεσοδιαστήματα τα οποία γίνονται όλο και μικρότερα ενώ η ένταση που έχουν οι ωδίνες όλο και αυξάνονται. Η γυναίκα αισθάνεται τον πόνο αρχικά στο πίσω μέρος του σώματος δηλαδή στη μέση και τείνει να μεταφέρεται προς τα εμπρός δηλαδή στη κοιλιά της. Όταν οι ωδίνες αυτές φτάσουν στο σημείο να έρχονται κάθε10 λεπτά για αρκετή ώρα τότε ενημερώσετε το γιατρό σας ή τη μαία σας. Τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί μας βοηθούν να καταλάβουμε πότε έχουμε πραγματικό και πότε ψευδή τοκετό.

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΨΕΥΔΗΣ ΤΟΚΕΤΟΣ
ΔΙΑΦΟΡΕΣ	ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΚΕΤΟΣ	ΨΕΥΔΗΣ ΤΟΚΕΤΟΣ
Διάρκεια συστολών	Προοδευτικά αυξανόμενη	Ακανόνιστη
Ένταση συστολών	Σταδιακή αύξηση της έντασης	Ασθενής ένταση χωρίς αύξηση
Θέση συστολών	Γίνονται αισθητές στη μέση και μετακινούνται προς τα εμπρός	Γίνονται αισθητές στη μέση και μετακινούνται προς τα εμπρός
Αλλαγή ανάλογα με την κίνηση	Οι συστολές συνεχίζονται, παρά την κίνηση	Οι συστολές σταματούν όταν η έγκυος αλλάξει θέση ή μετακινηθεί.

Η αιματηρή βλέννη : Ένα άλλο σημάδι που δηλώνει ότι η ώρα του τοκετού είναι κοντά είναι η εμφάνιση βλέννης που περιέχει και ίχνη αίματος .Πρόκειται για ένα βλεννώδες κάλυμμα που φράζει σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης το στόμιο του τραχήλου σαν πώμα για να προστατεύσει τη μήτρα και το έμβρυο από μόλυνση. Με την έναρξη της διαστολής του τραχήλου ,αφού ο τράχηλος θα αρχίσει να ανοίγει και να διαστέλλεται η παχύρρευστη βλέννη ξεκολλά. Η βλέννη αυτή είναι αιματηρή γιατί σπάνε στο σημείο αυτό του τραχήλου κάποια τριχοειδή αγγεία και αιμορραγούν .Θα πρέπει βέβαια να σημειώσουμε ότι εάν έχει προηγηθεί κολπική εξέταση από το γιατρό ή τη μαία 1-2 24ωρα πριν την εμφάνιση της αιματηρής βλέννης τότε πιθανόν αυτή να οφείλεται στην εξέταση και όχι στο γεγονός ότι ο τοκετός πλησιάζει. Όπως και να έχουν τα πράγματα να ενημερώσετε το γιατρό ή τη μαία σας.

Η ρήξη του θυλακίου:  Θυλάκιο ονομάζουμε τα υγρά του αμνιακού σάκου που βρίσκονται μεταξύ της κεφαλής του εμβρύου και του τραχηλικού στομίου. Το θυλάκιο πιέζει τι τραχηλικό στόμιο μαλακά και το βοηθάει να ανοίξει γλυκά και ομοιόμορφα και όχι σκληρά και οδυνηρά. Επίσης το θυλάκιο προστατεύει το έμβρυο από τον κίνδυνο της μόλυνσης. Η ρήξη μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ακόμη και στον ύπνο και χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιο άλλο σύμπτωμα. Η γυναίκα θα νιώσει να ρέει από τον κόλπο της είτε συνεχώς είτε λίγο-λίγο ένα υγρό αραιό χωρίς ίχνη αίματος. Αυτό είναι το αμνιακό υγρό που υπάρχει μέσα στο σάκο όπου βρίσκεται το παιδί. Όταν η γυναίκα αντιληφθεί τη ρήξη του θυλακίου θα πρέπει να ελέγξει τη μυρωδιά και το χρώμα των υγρών γιατί αυτό αποτελεί σημαντική πληροφορία για την κατάσταση του εμβρύου μέσα στη μήτρα της. Πολλές έγκυες μπερδεύουν το αμνιακό υγρό με τα ούρα. Αυτό συμβαίνει γιατί στο τέλος της εγκυμοσύνης το κεφάλι του μωρού πιέζει την ουροδόχο κύστη της γυναίκας με αποτέλεσμα να αισθάνεται μία σχετική ακράτεια ούρων. Δεν είναι δύσκολο να τα ξεχωρίσουν. Ενώ το αμνιακό υγρό τρέχει ασταμάτητα, τα ούρα κάποια στιγμή σταματούν. Επίσης το χρώμα του αμνιακού υγρού είναι λευκό ενώ των ούρων είναι κιτρινωπό και έχει τη χαρακτηριστική οσμή. Ένα τεστ που θα σας βοηθήσει να καταλάβετε τη διαφορά είναι η χρήση λεπτής σερβιέτας. Όταν πρόκειται για ρήξη θυλακίου κάθε φορά που θα αλλάζετε σερβιέτα θα είναι συνεχώς βρεγμένη ενώ όταν πρόκειται για ούρα θα είναι στεγνή. Σε κάθε περίπτωση ειδοποιείτε τον γιατρό σας ή τη μαία σας. Όταν η γυναίκα διανύει το πρώτο στάδιο του τοκετού και δεν έχει γίνει ρήξη του θυλακίου τότε κάνουμε εμείς τεχνητή ρήξη θυλακίου για να βοηθήσουμε και να συντομεύσουμε το χρόνο του τοκετού. Τα σημάδια έναρξης τοκετού μπορεί να εμφανιστούν είτε ξεχωριστά είτε σε συνδυασμό.

ΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΤΟΚΕΤΟΥ

Ο τοκετός χωρίζεται σε τρία στάδια:

1. Στο πρώτο στάδιο ή το στάδιο της διαστολής
2. Στο δεύτερο στάδιο ή το στάδιο της εξώθησης
3. Στο τρίτο στάδιο ή το στάδιο της υστεροτοκίας 

ΠΡΩΤΟ ΣΤΑΔΙΟ

Ονομάζεται και στάδιο της διαστολής. Αφορά την περίοδο εκείνη όπου ο τράχηλος της μήτρας ανοίγει προοδευτικά μέχρι το σημείο όπου επιτρέπεται το πέρασμα του εμβρύου (10cm). Ο χρόνος που διαρκεί η διαστολή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Στις πρωτοτόκες γυναίκες η διαστολή θα αρχίσει μόνο όταν ο τράχηλος θα έχει εξαλειφθεί. ’ρα ο χρόνος της διαστολής είναι μεγαλύτερος από ό,τι στις πολύτοκες όπου η εξάλειψη του τραχήλου και η διαστολή γίνονται ταυτόχρονα. Έτσι το πρώτο στάδιο του τοκετού στις πρωτοτόκες διαρκεί 6-12ώρες ενώ στις πολύτοκες διαρκεί 6-8 ώρες.  Επίσης άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στη γρήγορη ή όχι διαστολή του τραχήλου είναι η σύσταση του τραχήλου εάν είναι σκληρός ή μαλακός, η συχνότητα των συστολών και το αν η προβάλλουσα μοίρα του εμβρύου ακουμπά ομοιόμορφα πάνω στο τραχηλικό στόμιο. Μέχρι τη διαστολή των 2-3εκατοστών θεωρείται ότι ο τοκετός ότι βρίσκεται στη λανθάνουσα φάση, ενώ μετά τα 3 εκατοστά ο τοκετός βρίσκεται πλέον στην ενεργητική φάση. Στην αρχή του πρώτου σταδίου του τοκετού η διαστολή θα γίνεται με πολύ αργό ρυθμό. Όταν φτάσει στα 5 εκ. η διαστολή επιταχύνεται για να επιβραδυνθεί ξανά όταν θα πλησιάζει κοντά στη φάση της πλήρους διαστολής (10εκατοστά).  Οι ωδίνες του πραγματικού τοκετού βεβαιώνουν το ξεκίνημα της λειτουργίας της μήτρας που σκοπό έχουν να διαστείλουν το εξωτερικό κεντρικό στόμιο του τραχήλου για να γεννηθεί το έμβρυο.  Οι ωδίνες συμβαίνουν γιατί: α) καθώς το στόμιο του τραχήλου διαστέλλεται από το κεφάλι του εμβρύου πιέζει τα νεύρα του τραχήλου(πόνοι χαμηλά στην κοιλιά) β) καθώς το κεφάλι του εμβρύου μπαίνει μέσα στη λεκάνη, πιέζει τα γειτονικά νεύρα που βρίσκονται στη περιοχή της μέσης (πόνοι στη μέση) γ) καθώς οι μύες της μήτρας συστέλλονται σφίγγουν και πιέζουν τα νεύρα μέσα τους (πόνοι σε όλη τη μήτρα). Σε κάθε ωδίνα υπάρχει αρχή, ακμή και παρακμή. Στη συνέχεια ακολουθεί παύλα. Έτσι με το ξεκίνημα κάθε ωδίνας η αίσθηση του πόνου δεν θα κυριεύσει απότομα τη μέλλουσα μητέρα. Στην αρχή θα έρχεται μαλακά, θα δυναμώνει βαθμιαία φθάνοντας στην κορύφωση της έντασης και θα αρχίσει σιγά-σιγά να σβήνει και να χάνεται.  Όλη αυτή η διαδικασία διαρκεί στην αρχή 10΄΄ αργότερα λίγο περισσότερο για να φτάσει να διαρκεί60΄΄. Από τα 60΄΄που θα είναι η διάρκεια της πιο μεγάλης ωδίνας μόνο στα20΄΄ θα αισθάνεται την πιο μεγάλη έντασή της διότι το υπόλοιπο του χρόνου θα μοιράζεται ανάμεσα στην αρχή και την παρακμή της. Όσο ο τοκετός θα προχωρεί οι ωδίνες θα γίνονται πιο συχνές δηλαδή ο χρόνος παύλας θα συντομεύσει από 5΄σε 1΄-2΄. Ο πόνος γίνεται αντιληπτός με διάφορη ένταση, ο φόβος και η αγωνία είναι από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση της έντασης του πόνου. Καμιά φορά όμως μπορεί να τα ελέγξει η επίτοκος εάν έχει καλή ψυχική ισορροπία. Ο καρδιακός ρυθμός του εμβρύου επιβραδύνεται κατά διάρκεια της ωδίνας, όμως αποκτά και πάλι τη φυσιολογική του συχνότητα μετά τη λήξη της ωδίνας όπου η μήτρα ξαναχαλαρώνει.

ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΑΔΙΟ:

Ονομάζεται και στάδιο της εξώθησης. Όταν θα έχεται ξεπεράσει το στάδιο της διαστολής θα πρέπει να γνωρίζεται  ότι οι στιγμές που σας χωρίζουν από το παιδί σας είναι ελάχιστες. Στην περίοδο αυτή με τις εξωθητικές κινήσεις σας που συνδυάζονται με τις συστολές της μήτρας, το παιδί θα διασχίσει τη λεκάνη για να φτάσει στο εξωτερικό στόμιο του κόλπου και να γεννηθεί. Η άσκηση πίεσης είναι μία ενστικτώδη τάση της επιτόκου να σπρώχνει προς τα κάτω, η οποία προκαλείται από το κεφάλι του μωρού καθώς πιέζει το έδαφος της πυέλου και το ορθό έντερο. Η εξώθηση είναι ανώδυνη για την επίτοκο και δεν κάνει κανένα κακό στο μωρό. Όταν πρόκειται για το πρώτο παιδί το στάδιο αυτό μπορεί να φτάσει σε διάρκεια μέχρι και μία ώρα ενώ στους επόμενους τοκετούς μπορεί να περιοριστεί στα15-20 λεπτά.

ΠΕΡΙΝΕΟΤΟΜΗ: Πρόκειται για τομή που γίνεται στο περίνεο μεταξύ του στομίου του κόλπου και του πρωκτού για να διευκολυνθεί η γέννηση του παιδιού. Η τομή γίνεται τη στιγμή που εμφανίζεται το κεφάλι του παιδιού αφού προηγηθεί τοπική νάρκωση.  Η περινεοτομή καθίσταται αναγκαία όταν:  α) το περίνεο δεν έχει το χρόνο να διαταθεί β) το κεφάλι του μωρού είναι πολύ μεγάλο για να μπορέσει να περάσει από το στόμιο του κόλπου γ) η περινεοτομή βοηθάει να γεννηθεί γρήγορα το παιδί εάν η γυναίκα έχει δυσκολία στο συντονισμό και στον έλεγχο της εξώθησης στο δεύτερο στάδιο δ) το έμβρυο παρουσιάζει δυσφορία.: Τα εσωτερικά είναι απορροφήσιμα ενώ τα εξωτερικά πέφτουν μόνα τους μετά από 7-10 μέρες. Θα πρέπει: να φροντίζεται  να διατηρείται  την περιοχή καθαρή και στεγνή, με συχνές  πλύσεις με νερό και αντισηπτικό εναλλάξ που υποβοηθάει στην επούλωση και την ώρα των κενώσεων να προστατεύεται τα ράμματα με μία γάζα. και μετά να πλένεστε.

ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΔΙΟ

Ονομάζεται και στάδιο υστεροτοκίας. Αφορά την έξοδο του πλακούντα.  Μπορεί να διαρκέσει από ένα λεπτό μέχρι 30 λεπτά. Αφού γεννηθεί το παιδί ύστερα από μερικά λεπτά θα ξαναρχίσουν πάλι οι συστολές της μήτρας ,με ροή αίματος από τον κόλπο για να αποβληθεί ο πλακούντας. Οι ωδίνες αυτές σχετικά με τις προηγούμενες φέρνουν πόνο και με ένα ελαφρό σφίξιμο η μαλακή μάζα του πλακούντα θα περάσει χωρίς δυσκολία από το εξωτερικό στόμιο του κόλπου με τη βοήθεια του γιατρού που θα τραβάει ελαφρά το υπόλοιπο του ομφαλίου λώρου. Όταν τελειώσουν όλα αυτά θα γίνει ένα εξωτερικό καθάρισμα. Η μήτρα που θα έχει μέγεθος μήτρας 5 μηνών θα συσταλθεί σχηματίζοντας μία σκληρή σφαίρα αποφεύγοντας έτσι την αιμορραγία.